Barbapapa met platforms: de kracht van transmediale verhalen

Een vriend van mij heeft een half jaar in China gewoond en is net terug. Hij heeft het naar zijn zin gehad, maar is in het begin wel opgelicht in Shanghai. Daar raakte hij aan de praat met een paar meisjes, die hem uitnodigden voor een theeceremonie. Hij vertelt hoe zij en de ober van het theehuis volgens een vooropgezet plan te werk gaan en toeristen van de straat plukken, om hen vervolgens een hoop geld af te troggelen. Tussendoor toont hij me op z’n iPhone foto’s van die dag, websites met waarschuwingen van andere toeristen en YouTube filmpjes die het bedrog undercover blootleggen.

360 graden 

Deze manier van verhalen vertellen is niet alleen natuurlijk geworden voor veel mensen, het zorgt daarnaast voor een totaal-impact. Door de filmpjes, extra informatie en foto’s wordt de navertelde gebeurtenis driedimensionaal. Toch experimenteert de professionele storyteller in Nederland weinig met multiplatforms. Misschien is de verhalenverteller hier nog maar net gewend aan crossmedia, waarbij één verhaal (bijvoorbeeld een dramaserie) en één platform (tv) domineren. Bij transmedia zit het net even anders. Verschillende platforms kunnen daar op verschillende momenten die dominante rol van elkaar overnemen. 

Van hoax naar topstory 

In 1809 rondt Dietrich Knickerbocker zijn eerste boek, 'A History of New-York from the Beginning of the World to the End of the Dutch Dynasty' af. Voordat zijn debuut een feit is, helpt de schrijver een hoax de wereld in; hij plaatst een advertentie in New Yorkse kranten, waarin hij de zogenaamde Nederlandse historicus Dietrich Knickerbocher oproept om zijn openstaande hotelrekening te betalen. Doet hij dit niet, dan publiceert de hotelmanager het manuscript dat de geschiedkundige in de hotelkamer zou zijn vergeten. Nietsvermoedende lezers beginnen het verhaal te volgen en het boek wordt een instant succes. De makers van The Blair Witch Project toverden een soortgelijk konijn uit hun hoge hoed. Voor ze de film uitbrachten bouwden zij een eeuwenoude heksenmythe door teksten, ‘feiten’ en foto’s op internet te verspreiden. Toen de film eenmaal in de bioscoop verscheen was de impact overweldigend.

Barbapapa platforms

Bij transmedia-storytelling kan de verteller gebruikmaken van alle nieuwe media en technologieën die beschikbaar zijn. De spotlights schijnen evenwel nog steeds het felst op het verhaal zelf. Het gaat om de kracht van het vertelling, alleen wordt deze nu eerst uitgekleed, zodat het vervolgens iedere gedaante kan aannemen. De verschillende elementen spelen dan barbapapa met platforms. Een speech in een verhaal wordt bijvoorbeeld het beste gepresenteerd door middel van een geluidsfragment en ook kan een ansichtkaart, tweet, Facebookpost, sms of een video een verhaal versterken. Een transmedia-productie heeft vaak één ‘driving’ platform waarop het verhaal wordt geïntroduceerd. Andere media vergezellen het verhaal met nieuwe karakters, subplots, andere locaties of achtergrondinformatie.

Ervaring zonder einde

Naast al die extra tools in de gereedschapskist speelt publieksparticipatie een geduchte rol. Deze interactieve vorm van storytelling maakt van de achteroverleunlezer een actieve deelnemer die op verschillende momenten in een verhaal kan stappen. Dat betekent ook dat deze vertelvorm vaak non-lineair is en dat het dus niet uitmaakt waar je begint en wat de lengte van een verhaal is. Hierbij ligt wel het gevaar op de loer dat de deelnemer in de war raakt omdat niet duidelijk is wanneer de ervaring compleet is. 

Creativiteit en inventiviteit kent geen grens bij transmediale producties. Daarom hieronder alvast een aantal voorbeelden van steengoede, prijswinnende projecten waarbij interactiviteit, fictie, animatie, games, foto’s, infographics en statistieken ingezet zijn om verhalen te cementen. Want dat is waar het uiteindelijk om gaat.

Collapsus (VPRO)

Inside disaster 

High Rise (New York Times) 

Alma, a tale of violence (Arte)  

A Perfect terrorist (Frontline) 

The view from the Shard (The Guardian)

Prison Valley (Arte)

Snowfall (New York Times)